Kto rządzi w naszej społeczności – prezydent, burmistrz, rada miasta?

Każde demokratyczne państwo potrzebuje sprawnego systemu władzy, który odpowiada za tworzenie prawa, jego wykonywanie i kontrolę. W Polsce funkcjonuje trójpodział władzy: ustawodawcza (Sejm i Senat), wykonawcza (Prezydent i Rada Ministrów) oraz sądownicza (niezależne sądy i trybunały). Ale władza to nie tylko Warszawa — to także samorząd lokalny, który rządzi „bliżej ludzi”.

Na szczeblu ogólnokrajowym prezydent RP jest głową państwa i reprezentuje Polskę w kraju oraz za granicą. Jego kadencja trwa 5 lat, a wybierają go obywatele w powszechnych wyborach. Prezydent podpisuje ustawy, mianuje premiera, może też skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego, jeśli ma wątpliwości co do jej zgodności z Konstytucją. W sytuacjach nadzwyczajnych ma prawo zarządzić stan wyjątkowy, a także jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych.

Drugim filarem władzy wykonawczej jest Rada Ministrów, czyli rząd. Na jego czele stoi premier, którego powołuje prezydent. Rząd kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną państwa, przygotowuje budżet, dba o realizację ustaw i bezpieczeństwo kraju. Każdy minister odpowiada za swój resort – np. edukację, zdrowie, środowisko.

Na poziomie lokalnym działa samorząd terytorialny. Polska dzieli się na gminy, powiaty i województwa. W gminach (czyli w miastach i wsiach) władzę stanowią:

• rada gminy lub miasta – uchwala lokalne prawo, budżet i podejmuje decyzje dotyczące mieszkańców;

• wójt, burmistrz lub prezydent miasta – kieruje urzędem i wykonuje uchwały rady, reprezentując gminę na zewnątrz.

W większych miastach, takich jak Warszawa, Kraków czy Gdańsk, władze miejskie decydują o ważnych sprawach mieszkańców: transporcie, oświacie, kulturze, ochronie środowiska.
Rady gmin działają jak mini-parlamenty, a prezydent miasta to lokalny odpowiednik premiera. Obie te władze muszą ze sobą współpracować, aby dobrze zarządzać wspólnotą.

Wyborach samorządowych każdy obywatel po ukończeniu 18 lat ma prawo głosu. To właśnie wtedy wybieramy tych, którzy bezpośrednio wpływają na nasze codzienne życie – od decyzji o remoncie drogi po ofertę kulturalną miasta.

Świadomy obywatel powinien znać strukturę władzy i wiedzieć, do kogo może się zwrócić w ważnej sprawie. Czasem wystarczy e-mail do radnego lub udział w konsultacjach społecznych, by coś zmienić w swojej okolicy.

Materiały dodatkowe:

• Mapa powiatów w woj. śląskim 
• film: samorząd gminny Krótkie lekcje